Uspravna zemlja

Uspravna zemlja Vaska Pope svojevrsno je poetsko hodočašće kroz desetovekovno kulturno pamćenje i sabiralište jezičkog iskustva srpsko-vizantijske tradicije. U pet jezgrovitih ciklusa, pesnički putnik povesnim korakom, „sa očevim štapom u ruci / sa upaljenim srcem na štapu“, putuje od srpskih srednjovekovnih manastira (Hilandar, Kalenić, Manasija, Žiča, Sopoćani), preko Kosova i Ćele-kule, tih simbola nacionalne propasti, do Beograda, novog srpskog duhovnog središta.

U arhitektonici ove poetske zbirke, iza leksičkog bogatstva, sintaksičke uzdržanosti, intertekstualnosti, intermedijalnosti, kao i čestih inverzija percepcije, krije se modernistički pristup srednjovekovnom poetičkom principu „poetskog totaliteta“, iz kojeg emanira lik Svetog Save kao „vučjeg pastira” i predvodnika srpskog naroda. Rodonačelnik samostalne srpske pravoslavne crkve u Uspravnoj zemlji doživljava najviši stepen artificijelnosti, jer na svom hodočašću nosi štap, pesak i prate ga vukovi, čime se naglašava prelazak vrhovnog paganskog vladara u hrišćansku simboliku.

Put koji je u našoj posleratnoj lirici trasirao Ivan V. Lalić ciklusom pesama „O delima ljubavi ili Vizantija” 1969. godine, Vasko Popa je tri godine kasnije popločao spajanjem stare i nove književnosti, odnosno sintetisanjem najdubljih paganskih oblika verovanja kod Srba sa vizantijskim i srednjovekovnim nasleđem.