Stiška kraljica

Roman „Stiška Kraljica“ pripoveda o radnji krajem 19. i prvim decenijama 20. veka. Priča je zasnovana po istinitom događaju, smeštena u malom selu u srcu Stiga. Govori o životu mlade žene koju prati dramatična i neobična sudbina. Njena borba je praćena kroz dva balkanska i jedan svetski rat. Borba da održi svoje domaćinstvo od propadanja u njenim najtežim danima života i da pomogne ljudima do kojih joj je stalo. Roman ujedno opisuje život i običaje u Stiškom selu, kao i istorijski i društveni život davno prošlog vremen.  

O AUTORU

Kuzmanović Slavica rođena je 28.08.1963. u Kurjaču. Završila je osnovnu školu u Kurjaču i Majilovcu  i srednju poljoprivrednu školu u Požarevcu.Do 1994. živela je u Kurjaču i radila kao poljoprivradni tehničar u Kurjačkoj poljoprivrenoj zadruzi. Od 1995. živi i radi u Beču. Udata je za Veliša Kuzmanovića, mašinskog  inženjera iz Kurjača, koji sa njom živi i radi Beču. Zajedno imaju dve kćerke: Jelenu i Julijanu. Još od školskih dana volela je da piše sastave i pesme, ali do sada nije ništa objavljivala, ovo je njena prva knjiga.  

PORODIČNA HRONIKA

(„Stiška kraljica” Slavice Kuzmanović) Porodična hronika Slavice Kuzmanović „Stiška kraljica” zasnovana je na porodičnom predanju, koje se prenosi s kolena na koleno, o Mari (Marici) Kuzmanović, rodonačelnici kurjačke familije „Marini”. Sama činjenica da je naziv familije nastao po Marinom imenu, govori o njenom ugledu i poštovanju koje je stekla kod svojih savremenika i potomaka. Takvo priznanje u patrijarhalnoj zajednici dobijale su smo poznate i zaslužne žene, ali pre svega smele i jake žene, koje su uspele da sačuvaju i osnaže svoju porodicu uprkos porodičnim nesredama i tragičnim istorijskim okolnostima. U preplitanju iskustava realističkog narodnog kazivanja i primesa romantičarskog oblikovanja likova, Slavica Kuzmanović u romanu/hronici „Stiška kraljica” prikazuje život stiškog sela i imućne stiške porodice u drugoj polovini devetnaestog i prvim decenijama dvadesetog veka. Odnosi u porodici, zasnovani na patrijarhalnom moralu, utvrđenom redu i međusobnom poštovanju, otkrivaju se u relacijama ličnosti iz realnog života: gazda Stojana i njegove supruge Jane, Stojana i njegovog brata Dušana, Mare i njenih roditelja, strica i supruga Ljube, Ljube i njegovog barata Ige, Mare i Ljube i njihovih kćeri, Mare i njenih zetova Živote i Milana. Sižejnu okosnicu romana čini biografija Mare,   jedinice   bogatog   posednika   Stojana,   od   njenog detinjstva do poznih godina i smrti, njena udaja, rođenje tri kćerke (Radojke, Milojke i Dostane), izbor zetova (Živote Živanovida i Milana Živkovida) i udaja dve starije kćerke (Radojke i Milojke), prerana smrt sve tri kćerke, ženidba zetova i deoba porodice. Život stiške porodice neodvojiv je od vezanosti za zemlju, što se sugeriše i nazivom knjige, ali i majčinim obradanjem Mari: „Ti si moja kraljica Stiga! Tako kao što je pšenica bila i ostala kraljica našega Stiga.” U pozadini porodične priče nalaze se dinamične, često i opširne slike sela i seoskog života, ali i krupni istorijski događaji, koji su uticali ne samo na porodičnu nego i na nacionalnu sudbinu (balkanski ratovi i Prvi svetski rat, u kome su kao rezervni oficiri učestvovali i istakli se patriotizmom i junaštvom Marini zetovi Života i Milan; pojava tifusa za vreme ratnih godina, koji je odneo živote Marinih kderi). Autorka prikazuje životne cikluse u selu – radne (žetva, setva) i običajne (kolo, slave, svadbeni običaji, krštenja, božićni običaji, đurđevdanski običaji, nošenje „Gege” / prizivanje kiše, supreci, pogrebni običaji) oživljujudi atmosferu i duh prošlih dana. Brojni etnološki motivi, opisi društvenih fenomena, koji sе uglavnom vezuju za fikcionalne likove (otmica devojaka, hajdučija), i društvenih odnosa i prilika (izvoz stoke u Peštu, odnos gazde i nadničara), navođenje seoskih toponima (Kurjače, Marjanje, Nimnik, Stig, Galanov breg, Midulansko groblje, Drmno) i seoskih predanja o nazivima sela Kurjača, manastira Nimnika i ravnice Stig daju ovoj porodičnoj hronici zavičajnu boju. No ono što prevazilazi lokalne okvire jeste sudbina Mare Kuzmanović, koja posle smrti kćeri Radojke i Milojke od tifusa, i pored velikog majčinskog bola, donosi odluku da oženi svoje zetove i tako sačuva krsnu slavu, porodično ognjište i prezime Kuzmanović, koje su poneli potomci njenog zeta Živote Živanovića. Tim činom lik Mare Kuzmanović prerasta pojedinačnu sudbinu i postaje univerzalni simbol za nepresušnu energiju srpske žene koja životnim vitalizmom prkosi nedadama i postaje oslonac porodice i društva. Slavica Kuzmanović napisala je roman/hroniku „Stiška kraljica” sa željom da sačuva od zaborava porodične korene i da na literarno uobličeni način preda porodičnu povest u amanet potomcima. U tom kontekstu treba posmatrati i motive za pisanje ove knjige, njeno značenje i njene domete.   Veliša Joksimović