Razgovor o brilijantima jednog decembarskog popodneva

Razgovor o brilijantima jednog decembarskog popodneva je zbirka pripovedaka iz različitih perioda Kadareovog stvaralaštva, od onih najranijih, koje nas vraćaju u daleku 1953. godinu, kada je Kadare imao 17 godina, pa do zrelog doba stvaralaštva, zaključno sa 2008. godinom, kada je zbirku završio. U tom rasponu mladić koji je u književnost ulazio sa velikim snovima suočavao sa sa brojnim iskušenjima, cenzurom, zabranama, uspeo je uprkos svemu, zahvaljujući talentu i pragmatičnosti, da ostvari jedinstven i koherentan opus.

U ovoj knjizi nekoliko priča je prvi put objavljeno iako su davno napisane, a i one koje su ranije bile objavljene, sada su objavljene u njihovim prvobitnim verzijama, koje je nekadašnja cenzura bila osakatila. Svaka od pripovedaka i novela u knjizi ima i svoju posebnu priču o nastajanju i peripetijama sa (ne)objavljivanjem, od Kadareovog književnog prvenca „Nepoznata zemlja“, za koji on kaže da je prvi kamen koji obeležava kilometre pređenog književnog puta, pa preko drugih pripovedaka, od kojih su neke postale poglavlja romana.

Kadareovi rani radovi uvek imaju neku vrstu privilegove veze s njim. Ne zato što su prvenci u dugom nizu knjiga, već zato što je vraćanje na njih rukovođeno intimnom nostalgijom prema iskrama koje su ih stvorile, onim iskonskim tragovima pisanja i njihovom tajnom životu u tišini mračnih arhiva, gde se nakon toliko godina budi omamljujuća znatiželja za ponovnim susretom, kao kada vidite neke davne, prve ljubavi.

U ovoj zbirci vreme ogleda se kao dijalektika identičnosti i razlika, ali u kojoj ipak uporno provejava nešto što je jedinstveno za ovu književnost. Stoga zbirka Razgovor o brilijantima jednog decembarskog popodneva liči na izbor u minijaturi iz Kadareovog velikog opusa u kojem se oslikava duh celine toga opusa.

Ismail Kadare je pisac koji stvara mapu čitave jedne kulture, istorije, strasti, folklora, politike i njenih katastrofa. On je univerzalan pisac iz tradicije naracije koja vodi poreklo od Homera.

Koliko god da je Albanija različita od Švedske ili Francuske, ona je iznedrila jednog genija. Kadare je poznat u celom svetu; ako ovenčate nagradom Kadarea, to neće značiti da ste uzdigli njega, već da ste se vi sami uzdigli.