Radoje Domanović: Sabrana Dela I-Iv

…Još kao đak, u jednom uzrujanom trenutku političkog života u Srbiji, Domanović je počeo po radikalnim listovima pisati oštre i duhovite političke satire. Dok je Sremac bio konzervativan satiričar ondašnje političke desnice. Domanović je bio satiričar demokratske levice. I jedan i drugi, sa suprotnih tačaka gledišta, i sa suprotnim političkim težnjama, slikali su ružne ili smešne strane političkog i javnog života u Srbiji. U vremenu od 1897. do 1903. on je napisao ceo jedan niz ljutih satiričnih pripovedaka i alegorija, u kojima su snažno žigosani nedostojni suvremenici i žalosne političke prilike. Sarkastičan po prirodi, jedak u svome gnevu razočarana idealista, agresivnoga duha, on je ljutito udarao na rugobe i niskosti suvremenog političkog života i njegovi udarci su bez poštede padali na sve strane. Pojedine od tih satira suvremenog političkog i društvenog života — Danga, Vođa, Kraljević Marko po drugi put među Srbima (Beograd, 1901), a naročito Stradija (Beograd, 1902), najširi i najizrađeniji njegov posao, najbolja politička satira srpska, — u svoje vreme imale su značaj manifesta i političkih događaja. Unoseći mnogo smelosti, sa širinom vidika, sa iskrenom ljubavlju prema zemlji i njenom dobru, Domanović je radio ne samo na žigosanju onoga što ne valja no i na podizanju javnoga morala. Originalno shvaćena, snažno izvedena, ta dela su najbolje političke i socijalne satire u srpskoj književnosti, i znače ne samo moralnu karakteristiku jednoga doba u srpskom društvu no i osnivanje jednog novog književnog roda u srpskoj književnosti.