Despot Stefan Lazarević

„Pristupajući istoriji despota Stefana Lazarevića, koja zahvata vreme od 38 godina, pristupamo, u isto vreme, jednom vrlo značajnom i poučnom delu srpske istorije.
Kosovskom bitkom zapečaćeno je najsjajnije doba srpske prošlosti, vreme od 200 godina. Nastavljač te znamenite prošlosti, jeste despot Stefan Lazarević, koji se svima silama trudio, da produži srpsku državnu ideju u duhu Nemanjića i svoga oca — kneza Lazara. U našoj je vlasti samo želja i dobra volja, da što vernije predstavimo ovo, u svakom pogledu, značajno vreme u srpskoj istoriji. A ukoliko, prema drugim okolnostima, budemo uspeli, da odgovorimo postavljenom nam zadatku, utoliko ćemo se više radovati.
O despotu Stefanu Lazareviću, dosta se pisalo u našoj književnosti. O njemu se može pisati s više gledišta, kao: ratniku, državniku, književniku i zaštitniku književnosti i srpskom vladaru uopšte. Mi smo postavili sebi u zadatak, da izložimo istoriju despota Stefana Lazarevića u svima tim pravcima; a koliko budemo uspeli, nije naše da cenimo.
O državničkoj radnji Stefanovoj, mišljenja su podeljena kod naših istorika. Neki istorici vele, da je Stefan, prema prilikama, bio od najznatnijih srpskih vladalaca u svakom pogledu. Drugi, pak, priznaju ostale vrline Stefanove, ali mu svom žestinom napadaju državničku radnju. Mi ćemo, u toku ovog rada, videti ukoliko je opravdano i jedno i drugo gledište, imajući uvek u vidu najvažniju istorijsku pogodbu — objektivnost.
Prema prirodi događaja, u istoriji despota Stefana Lazarevića, mislimo, da je podesan ovakav raspored u toku ovoga rada:
I Kratki pregled srpskih zemalja od 1371. do 1389. godine;
II Stefan Lazarević, kao knez od 1389. do 1402. godine;
III Despot Stefan Lazarević od 1402. do 1413. godine;
IV Despot Stefan Lazarević, od 1413. do 1427. godine;
V Unutrašnja radnja Stefana Lazarevića i
VI Zaključak.
Za osnovu ovoga rada služiće nam život despota Stefana Lazarevića od Konstantina filosofa, suvremenika Stefanova. I ako je to jedan od najdragocenijih spomenika u našoj narodnoj istoriji, ipak ima dosta nepotpunosti i nejasnosti. U razumevanju i upotrebi Konstantinova dela, dosta smo se koristili radovima naših istorika, koji su pisali o despotu Stefanu Lazareviću. Ostali materijal, koji nam je stajao na raspoloženju, navodimo u toku samoga rada.
Pre nego što pređemo na samo izlaganje istorije o despotu Stefanu Lazareviću, napominjemo, da nam je veoma žao, što imamo na raspoloženju vrlo malo vremena (samo 2½ meseca) za tako važan i znamenit deo istorije srpskoga naroda, i po važnosti i po obimu.“