Sveta carska srpska lavra Hilandar na Svetoj Gori Atonskoj

Knjiga o prvom milenijumu razvoja graditeljske baštine manastira Hilandara u izdanju Manastira Hilandara na Svetoj Gori i Zadužbine manastira Hilandara u Beogradu.

Prošle godine navršilo se hiljadu godina od najstarijeg poznatog pisanog pomena manastira Hilandara na Svetoj Gori Atonskoj. Knjiga Sveta carska srpska lavra Hilandar na Svetoj Gori Atonskoj, arhitektura i druga dobra profesora dr Mirka Kovačevića predstavlja izuzetan sažetak ovog prvog milenijuma istorije manastira, ponajviše sa aspekta njegove graditeljske baštine, ali i kroz prikaz duhovnog i umetničkog blaga koje se u njemu čuva. Knjiga je takođe značajna jer se posle dužeg vremena pojavljuje jedna sveobuhvatna, kompleksna i sadržajna monografija o Hilandaru, koja u velikoj meri dopunjuje postojeće znanje o manastiru. Na preko šest stotina stranica autor izlaže znanje sakupljeno tokom pedesetogodišnjeg perioda u kome se na razne načine bavio Hilandarom, od snimanja i proučavanja do rada na konzervaciji i restauraciji. Tekst je praćen stotinama arhitektonskih crteža i fotografija koji čitaocu ilustruju izloženu faktografiju i autorove teze.

Kovačević započinje izlaganje opisom istorijskog i prostornog konteksta Svete Gore i Hilandara. Sažet prikaz stvaranja i karaktera monaške države pomaže nam da shvatimo okolnosti u kojima nastaju i razvijaju se svetogorski manastiri, njih dvadeset, od kojih je jedan i Hilandar. U kratkim crtama predstavljeni su pojedinačno svi manastiri, kao i šest važnijih skitova.

Posle uvodnog putovanja kroz vreme i prostor Kovačević prelazi na detaljan i širok prikaz samog manastira i velikog broja njegovih objekata i poseda u bližem i daljem okruženju. Objekte u manastirskom utvrđenju prikazuje pojedinačno, analizira ih u pogledu nastanka, karakteristika, mesta u okviru celine i rekonstrukcije procesa koji su im dali konačni oblik. Detaljno prikazane i argumentima potkrepljene faze izgradnje od najstarijih delova pa do intervencija koje su oblikovale današnji izgled objekata daju posebnu vrednost knjizi.

Pored arhitekture, za pojedine objekte prikazane su i freske, ikone i drugi predmeti od duhovne, umetničke i istorijske vrednosti koje ovi objekti sadrže i koji su za njih osobeni. Hilandar je još od vremena Svetog Save sticao posede kako širom Svete Gore tako i van njenih granica, na kojima su vremenom nastajala zdanja koja su obeležila razne epohe hilandarske i svetogorske istorije.

U posebnim poglavljima knjige predstavljene su ove građevine, podeljene po grupama u objekte užeg i šireg okruženja, objekte u Kareji, njenoj okolini i u ostatku Svete Gore, kao i objekte na posedima van Svete Gore, a na grčkom tlu.