Posrednik grešnima

Posrednik grešnima, roman iz tri dela (prvi deo se satoji iz dvadeset i četiri poglavlja, a drugi i treći je svojevrstan epilog) čija se dinamika gradi na kontrastima: islam i hrišćanstvo, racionalno i iracionalno, normalno i bolesno, komunistička ideologija i odricanje od nje, sarajevska sredina i mala sredina nadomak bugarske granice, istinska ljubav i telesna strast… Momčilović jednostavnim, ali jezgrovitim stilom problematizuje pitanje greha, pokajanja i ispaštanja, nepredvidivost ljudske sudbine, pokušaj da se sudbinski usud preusmeri jer u onostrani svet treba otići mirne savesti…

Naracija obuhvata vreme od nekoliko decenija posle Drugog svetskog rata, a radnja se najvećim delom dešava u varošicama na jugu i severu Srbije, u Bosilegradu i Dostanovcu… Glavi junak je Muzaferim Spahić, vidovita Anka (Muzaferimova učenica) i autor, ali tu su i bliznakinje Danica i Nadica (kćeri mesnog sveštenika Pauna i popadije Ilinke), Sigman koji ima moć proricanja sudbine, Ratko Jagličić, otac Avramije u manastiru Saratovo… Spahićeva sudbina određena je arhetipom rano preminule majke Merhlete, a odsustvo ljubavi u detinjstvu uslovljeno porodičnom tragedijom, presudno je za njegov usamljenički i protraćeni život te je roman filozofsko-psihološko praćenje toka svesti, neprestano poniranje u sebe i traganje za sopstvenim identitetom…

Muzaferim bezuslovno služi partiji i komunističkoj ideologiji… U nastupu ljubomore ubija Ratka, ali nema hrabrosti da se suoči sa posledicama… Iako ga Danica nikada nije odala, on nema slobodu i unutrašnji mir. Ali, stvarnu slobodu nemaju ni oni koji služe poretku i tradiciji.

Muzaferim Spahić (kasnije Spajić) je čitav život proživeo u strahu, bekstvu, udaljen od Danice, svoje jedine ljubavi, ali i u neznanju da je između njih ostao trajni nesporazum koji će prekasno saznati i razrešiti. To je Ratko, njihov tridesetšestogodišnji sin, koga Anka, koja u međuvremenu postaje arhitekta, dovodi Muzaferimu pred upokojenje.

„Roman inače ima i neke odlike trilera, čak i pikarskog romana, mada po svim karakteristikama ostaje roman lika jer u celini prati razvoj i sudbinu glavnog protagoniste Muzaferima koji od uspešnog ambicioznog komunističkog komesara postaje rezignirani skeptik koji iskušenički nastoji da dokuči smisao kazne…“ zapisuje, između ostalog, mr Milica Jeftimijević Lilić u pogovoru Greh kao mera i pokajnje kao put.

Nasuprot zlu je dobro, nasuprot lošem čoveku, dobar čovek. Grešan čovek ima za posrednika čoveka ispunjenog dobrim namerama koji su posrednici za očišćenje grehova. Nesporno, Posrednik grešnima razrešava uvek prisutne etičke i metafizičke dileme te iskri veru u čoveka i pravoslavlje.