Poslednji dan boga Saturna

Ovu je knjigu mogao napisati i sam Saturn, ipak je on i bojevi metak i ćorak, ali je naboj ljudski. Svejedno, i jedno i drugo fascinira razornom moći i užasom tkiva, pojmljivom, a teško objašnjivom putanjom, da ne kažem bludnom, dakle plodnom odisejom koju Stojanović opisuje sočno i pesnički, u maniru prohujalih manira. Opijenost jedinke i mase da se bude slobodan, moćan i zao, da se poseduju i tvore supstanca svesti, fantom dela i nedela – za frtalj talira ili za života epitaf, nije važno – potpaljeni su vatricom stvarnog, mada sve deluje kao košmarni perpetuum mobile…

Ovu knjigu mogu uzeti ili ostaviti kad god zaželim. Kad sam prazan ili pun. Jedan list mogu pojesti za minut ili ga njuškati pola sata. Mogu je nasumično otvoriti, oslobođen krute čitalačke dužnosti, i uzeti koliko mi treba. Svevremeni Saturn, genijalni i glupi gad, silazi na dno mog bića i ja više ne znam koliko je ljudi na tom dnu ni šta su oni zapravo, odeveni u iskonsko i buduće, u smežurani ud nemoći i blistavi vrh poimanja i vizije, u neshvatljivi vrtlog stvaralačkog i uništavajućeg…

Predrag Stanković

Da logorejično bulažnjenje glavnog lika, koji se pojavljuje pred nama u ulozi jednog od vođa krvavog Termidora (u kom vrhuni Francuska buržoaska revolucija započeta 1789. godine), izgovoreno i ispisano praktično u jednom dahu, može biti komponovano kao roman sastavljen od jedne jedine rečenice (sa blizu hiljadu fusnota koje su, kao krhotine nekad cjelovite i jedinstvene planete Sveznanja, dozvane silom teže kreativnog uma – da figuriraju u tekstu kao neizbježni protivpol apsolutnoj neukrotivosti i nepredvidljivosti pripovjedno-ispovijednog toka /ne/svijesti jedinog junaka i da budu, dakle, u funkciji bek-vokala ili bekgraunda, koji, iz pozadine diskurzivno-racionalnog filozofskog, istoriografskog, naučnog, esejističkog ili književnoumjetničkog viđenja i tumačenja istorije, na osebujan način prate i podupiru neprestanonasamojgranicieksplozije energetski naboj i frekventni spektar tog nezaustavljivog solilokvija)… te da taj i takav roman, duboko ukopan u crnicu-zemlju apsurda, može biti mlad i lijep kao pjesma sklopljena od tek stvorenih, još neupotrebljavanih riječi i da može u narastajućoj dinamici svoje vlastitosti doći do onog nivoa na kom ga osjećamo i recipiramo kao Samu Sveprisutnost Tvoračkog Daha u ključnoj tački energetskog pražnjenja kad se u kosmosu-jeziku rađa jedna zvijezda – sve to nismo znali niti smo mogli znati, dok se Saša Stojanović nije odvažio straćiti četiri godine svog života da bi nam pokazao kako je i koliko je svaka sličnost između ludnice i istorije… ne slučajna (nikako!), već, naprotiv, ključajna…!

Željko Grahovac