Poreklo i srodstvo familija doseljenih u Šumadiju u XVIII veku

Na osnovu predanja pretpostavlja se poreklo i srodstvo familija u Šumadiji. Uporednim korišćenjem arhivske građe i genetičke genealogije otvorena je nova mogućnost za demografsko i etnološko istraživanje doseljenika preovlađujuće dinarske struje u Šumadiji (oblast Jasenica) iz 18. veka. Visokoreprezentativan uzorak obuhvata kako četvrtinu naselja tako i četvrtinu stanovništva u ispitivanim opštinama (Mladenovac, Smederevska Palanka i Topola).

Korišćeni su rajinski popisi iz osmanskih arhiva od 15. do 18. veka, austrijski popisi iz prve polovine 18. veka, čibučki i arački tefteri iz prve polovine 19. veka, popisi stanovništva iz druge polovine 19. veka, školske upisnice iz 19. i 20. veka, kao i crkvene matične knjige od 1837. godine pa do polovine 20. veka. Upotrebom arhivske građe sastavljeni su detaljni rodoslovi 16 familija (oko 300 godina stari, sa 3516 članova), u okviru 5 zajednica familija – bratstava.

Mnoga predanja o zajedničkom pretku bratstava su potvrđena u poslednjem dostupnom osmanskom popisu iz 1741. godine. Tokom dva veka demografske analize, primetan je pad nataliteta nakon Prvog svetskog rata i ukazano je na značaj imunizacije u kontekstu dečjeg mortaliteta, dok konstantan pad bračnih zajednica imamo nakon Drugog svetskog rata u ispitivanim familijama Jasenice. Tri veka prisustva i brakova na jednom području otvara mogućnost endogamije, koja je potvrđena kroz familijarno praćenje.

Prikupljen je 181 uzorak za DNK analize Y hromozoma od članova ispitivanih familija na osnovu rodoslova. Populacionom genetikom je potvrđena pretežna zastupljenost haplogrupa I2a i R1a kod 151 obuhvaćene familije (u okviru 17 bratstava), što odgovara proseku na državnom nivou. Međutim, imamo povećanu zastupljenost haplogrupe R1b (17,2%) i potpuno odsustvo haplogrupe E1b1b, što se drastično razlikuje od prosečne zastupljenosti istih u Srbiji. Ovi rezultati pouzdano otkrivaju da su familije koje nose različita prezimena, iz iste geografske oblasti, paternalno povezane i da postojane razlike alela između familija potiču od genskih mutacija kod zajedničkog pretka bratstva.