Od Urala do Carigrada: mongolski pohod na Evropu (1236-1243)

Pre tačno osam vekova u stepama istočno od Dnjepra pojavio se nov, nepoznat i zastrašujuć narod. Ruski letopisci nisu bili sigurni kako se ovaj narod zvao, ali su gajili uverenje da je njegov dolazak predskazan u starim proročanstvima i da je najavljivao kraj sveta. Ovi došljaci bili su Mongoli. Nakon što su na rečici Kalki odneli pobedu nad udruženom vojskom Rusa i Kumana, pokazavši ne samo zadivljujuću vojnu veštinu već i nesputanu okrutnost prema poraženim i zarobljenim protivnicima, oni su se povukli na istok i privremeno nestali iz ruskog vidokruga. Bio je to prvi mongolski prodor u stepe istočne Evrope. Drugi, daleko razorniji, usledio je jednu i po deceniju kasnije. Formalno predvođeni Batuom, unukom Čingis-kana, Mongoli su za nepunih sedam godina (1236–1243), poput nezaustavljive oluje, prohujali brojnim zemljama sve do granica Češke, Austrije, istočnih obala Jadranskog mora i gotovo do samih kapija Carigrada. Ovaj pohod i njegove demografske, ekonomske i političke posledice na istočnu, centralnu i jugoistočnu Evropu predstavljaju glavnu temu ove knjige. Naslov i podnaslov knjige traže kraća pojašnjenja. Njen geografski okvir omeđen je, s jedne strane, rekom Ural, odnosno Jajik, kako je ona poznata u turkičkim jezicima, odakle je pokrenut mongolski pohod na zapad. S druge strane, gradom na Bosforu, tadašnjom prestonicom Latinskog carstva, čiji odnosi sa Mongolima tokom i neposredno nakon pohoda čine značajan segment knjige. Pojam Evrope u podnaslovu upotrebljen je u savremenom kontekstu radi označavanja zapadnog dela evroazijskog prostora koji danas poznajemo pod ovim imenom i doživljavamo kao zasebni kontinent. Za srednjovekovne ljude pojam Evrope imao je, naravno, sasvim drugačije geografsko, političko i kulturno značenje.