Lični životopis i ispovesti grešnika

Dva nepodudarna narativa, urednikov i grešnikov, iz različitih perspektiva opisuju iste nejasne događaje čiji je jedan od učesnika možda demonsko biće, Gil-Martin. Hogov roman, bilo da ga posmatramo kao natprirodnu parabolu ili psihološku studiju o verskom fanatiku, izvesno predstavlja satiru o ekstremizmu, uskogrudosti i jednostranosti. Jedan od razloga zašto je Životopis u vreme kad je tek objavljen imao loš prijem kod čitalaca i kritičara, jeste to što su namerna nepouzdanost pripovedača iz prvog lica i neizvesnost da li je Gil-Martin đavo ili projekcija Robertovog duševnog stanja smatrani nehotičnim nedostacima umesto planiranim domašajima. Možda i problematičniji momenat bila je satirizacija kalvinizma – Životopis nas vodi u srce najekstremnijeg oblika kalvinističke vere. Zbog toga su naredna izdanja gotovo do samog kraja devetnaestog veka bila lišena teoloških referenci i aluzija. U takvom obliku tekst i nema preveliku važnost i reputacija romana počinje da raste tek 1895. godine sa obnavljanjem prvog, integralnog izdanja. Ključan momenat za svrstavanje Životopisa među remek-dela književnosti jeste izdanje iz 1947. godine sa predgovorom uticajnog francuskog pisca, nobelovca Andrea Žida – on je Lični životopis i ispovesti grešnika prepoznao kao delo koje najavljuje ideje i metode modernizma.