Jugoslavija i Bugarska 1929‒1941.

Monografija „Jugoslavija i Bugarska 1929–1941.“ dr Miloša Žikića predstavlja izmenjeni i dopunjeni tekst doktorske disertacije odbranjene na Filozofskom fakultetu u Beogradu 2023. Čine je predgovor, uvod, tri poglavlja razgranate tematsko-hronološke strukture, zaključak i spisak korišćenih izvora i literature. U predgovoru su izloženi predmet istraživanja i autorov metodološki pristup uz kraći kritički osvrt na osobenosti korišćenih izvora i literature. Uvod obuhvata koncizan pregled ključnih pitanja i problema srpsko-bugarskih odnosa od početka XIX veka do kraja Prvog svetskog rata s osvrtom na oštre smene perioda međusobne saradnje i sukoba, pre svega oko Makedonije kao jedne od ključnih tačaka srpsko-bugarskih odnosa i brojne posleratne probleme u odnosima između dve zemlje, ali i obnovu diplomatskih odnosa i njihov tok do 1929.

U prvom poglavlju koje nosi naslov „Kriza odnosa 1929–1933.“ analiziran je pokušaj regulisanja jugoslovensko-bugarskih odnosa, oličenih u Pirotskim konferencijama i pregovorima u Sofiji tokom 1929–1930, ključni događaji koji su uslovili privremeni prekid te politike, kao i teškoće koje su stajale na putu prevazilaženja međusobnih suprotnosti. Kroz niz tematskih potpoglavlja autor je nastojao da istraži jugoslovenske veze sa „prijateljskim“ krugovima u Bugarskoj, pokušaje sporazumevanja balkanskih država, pitanja bugarskih ratnih reparacija i bugarskog javnog duga, kao i određena vojna pitanja.

Drugo poglavlje naslovljeno sa „Traženje sporazuma: odnosi 1933–1937.“ posvećeno je politici zbliženja između dve kraljevine. Na stranicama tog dela rukopisa monografije predstavljeni su susreti kralja Aleksandra i kralja Borisa tokom 1933. i 1934, kao i ponovni napori na planu regulisanja međusobnih odnosa, proisteklih iz ovih sastanaka. Autor se osvrnuo i na stvaranje Balkanskog sporazuma i posledice koje je taj čin imao na odnose dveju zemalja. Predmet istraživanja su bili i međusobni odnosi posle smrti kralja Aleksandra i dolaska Milana Stojadinovića na čelo jugoslovenske vlade. S tim u vezi su detaljno rekonstruisane aktivnosti na sklapanju bilateralnog sporazuma, intenzivirane tokom 1936, čiji rezultat je bio potpisivanje Pakta o večnom prijateljstvu januara 1937.

Treće poglavlje – „U zagrljaju „večnog prijateljstva“: odnosi 1937–1941.“ sadrži temeljnu analizu jugoslovensko-bugarskih odnosa u izmenjenim međunarodnim okolnostima druge polovine tridesetih godina. Pored toga, dat je prikaz politike velikih sila na Balkanu, njihove međusobne borbe za jačanje uticaja u regionu, naročito posle izbijanja rata u Evropi početkom septembra 1939, kao i uticaj tih događaja na odnose dve južnoslovenske kraljevine. U zaključku je na sažet način sumiran rezultat istraživanja, uz poseban osvrt na ključne događaje koji su oblikovali tokove jugoslovensko-bugarskih odnosa u posmatranom periodu. Na kraju rukopisa nalazi se iscrpan spisak izvora i literature koji su korišćeni pri izradi monografije.