Jovan Ristić (1829-1899): Biografija srpskog državnika

Van svake sumnje Jovan Ristić se ubraja u red najznačajnijih srpskih novovekovnih državnika. Stoga, on nije nova i nepoznata ličnost u nauci. Naprotiv. Njegovo dugogodišnje obavljanje najvažnijih i najodgovornijih državnih dužnosti u Srbiji tokom druge polovine 19. veka nije moglo da prođe neopaženo u domaćoj i stranoj istoriografiji. Svojim delovanjem ostavio je veliki trag na razvoj novovekovne srpske države. Istoričari su, hteli to ili ne, morali da se dotaknu političkih odluka koje je donosio.

O Ristićevoj politici napisani su mnogobrojni radovi. Njegova biografija je dobro, mada ne u potpunosti istražena. To ne podrazumeva da se o njemu još mnogo toga ne može reći ili dokučiti. Istorijska nauka nema privilegiju da postojeće ocene o važnim događajima ili značajnim ličnostima posmatra kao konačne, apsolutne ili isključive. Novi dokumenti, barem kada je reč o modernoj istoriji, još uvek se otkrivaju i bacaju sasvim novo svetlo na epohu i njene aktere. Stare izvore je potrebno ponovo čitati i legitimno im je postavljati nova pitanja.

Shodno tome, za očekivati je da političke odluke, te karakterne crte ličnosti, dobiju drugačije obrise i tumačenja. Štaviše, povesnik ima obavezu da postojeće naučne teze iznova preispituje, te da ih tako liši naslaga eventualnih paušalnih i površnih ocena ili naučnih rezultata koji su postignuti bez adekvatnog istraživačkog postupka. To ne znači da u preispitivanju postojećih rezultata nije dužan da se drži pozitivnih i postojećih esnafskih principa.

Osnovni cilj monografije jeste da se na osnovu istorijske građe i relevantne istoriografske literature izvrši rekonstrukcija života i državničke delatnosti Jovana Ristića. Glavni zadatak je celovita i svestrana analiza životnog puta, državničkih akcija, ideja i politike koju je Ristić sprovodio u složenosti političkog, društvenog, vremenskog i prostornog miljea u kome je dejstvovao.

„Državnik ne radi o sebi lično pa da sme, kao privatan čovek svoja privatna osećanja uzdići nad svojim interesima; zemaljski interesi u sviju vlada moraju imati prvi korak.”