Časopis Nova misao br. 55

Ekskluzivno u ovom broju prvi put je objavljena „Partizanska agada” Šanija Altaraca, kao i poema „Ne zaboravi” ili „Zapamti” Hinka Gotliba, reprezentativni tekstovi jevrejske književnosti nastali tokom Holokausta, koji još više dobijaju na značaju kada se zna da je sačuvano vrlo malo umetničkih tekstova ove vrste iz samog perioda Holokausta, te da u istoriji jevrejske ratne književnosti predstavljaju pravu retkost. Po rečima dr Gordane Todorić koja je i priredila prilog o ovome, Gotlibova jednočinka je izvedena u logoru u Kraljevici, za Purim 1943. godine, a Altarac je sa Raba otišao 1943. godine u izbeglištvo po srpskim krajevima Banije i Korduna i tamo napisao poemu u kojoj je preko stihova iz Hagade opisao njihov izbeglički život. Poemu je potom prepisao i predao Arhivu Jevrejskog istorijskog muzeja Murejn Moric Montiljo. Preveo ju je i transkribovao Eliezer Papo, tako da je u „Novoj misli” objavljena iz njegove studije „Borba, duh i opstanak. Partizanska agada: jedinstvena pashalna parodija iz vremena Holokausta”, koju je sa engleskog jezika prevela dr Gordana Todorić. Po njenim rečima, „krajnje je neobično što su isti ljudi koji su učestvovali u pripremi Gotlibove jednočinke, godinu dana kasnije, na slobodnoj partizanskoj teritoriji bili svedoci premijernog izvođenja dela koje žanrovski pripada tradiciji parodija na Pashalnu hagadu, ali je [ovo delo] jedinstveno po tome što nastaje za vreme Holokausta. Njen autor, Šalom Šani Altarac bio je poznat u predratnom Sarajevu kao talentovan humorista.

Upravo ovim premijernim objavljivanjem, Kulturni centar Vojvodine je u „Novoj misli” najavio Međunarodni naučni skup „Ratna književnost Jevreja Jugoslavije” koji je ova institucija organizovala 31. maja u Novom Sadu.

Nakon redovne rubrike „Hronotopije”, u kojima su informacije o kulturnim događajima tokom marta i aprila, značajnim za ukupnu kulturu, broj otvara tekst o specijalnom programu „Umetnik u fokusu” koji je Kulturni centar Vojvodine „Miloš Crnjanski” posvetio višemedijskom umetniku Vladanu Radovanoviću. Bio je to program koji je njega kao umetnika sveobuhvatno predstavio, i kao kompozitora i književnika, ali i kao teoretičara. Nažalost, ispostavilo se da je to bio poslednji javni nastup Radovanovića, koji je u 91. godini preminuo 15. maja ove godine u Beogradu. Stoga je i izuzetno dragoceno što časopis „Nova misao” u ovom broju prenosi najvažnije stvari koje je Radovanović izrekao na programu u kojem je, između ostalog, objašnjavao i svoju originalnu poeziju.

„U debeloj sjeni sefardske besede” naslov je intervjua koji je urednica Žaklina Duvnjak Radić uradila sa piscem Eliezerom Papom, profesorom jevrejske književnosti i rabinom iz Izraela, inače poreklom iz Sarajeva, koji je dao iscrpne odgovore na mnoga pitanja u vezi sa jevrejskom književnošću, kod nas i u svetu. Još jedan intervju je objavljen u ovom broju. Dejan Petrović je razgovarao sa čuvenim fotografom Imreom Sabom, te čitaoci mogu otkriti brojne detalje iz izuzetne karijere čoveka koji je iz banatskog sela Mokrina stigao do stranica svih najpoznatjih svetskih časopisa i novina.

Nove pesme Katalin Ladik, zapisi književnika Enesa Halilovića „Pretrage po prošlosti”, kao i priča „Prašina naša nasušna” Đezea Bordaša u prevodu sa mađarskog jezika Draginje Ramadanski samo su neke od stranica koje će obradovati čitalačku publiku u ovom broju časopisa. A tu je još i izuzetan tekst o prevođenju Anđelke Cvijić, kao i tekst istoričarke umetnosti Jasne Kujundžić Jovanov, koja predstavlja „Put do jugoslovenskog paviljona” na Bijenalu u Veneciji u prvoj polovini 20. veka.