Kolonistička naselja (1920-1941): Banat, Bačka, Srem

U svojoj studiji Milan Micić polazi od saz­nanja da je u procesu agrarne reforme i kolonizacije u Kraljevini Jugoslaviji, sprovedenoj u periodu od 1920. do 1941. godine, u severnim krajevima (Banat, Bačka, Baranja, Srem, Slavonija) formirano 201 na­se­lje u kojima je uoči Drugog svetskog rata živelo oko 100.000 stanovnika. Ta nova naselja su podizana u pa­nonskoj oblasti u blizini granica prema Mađar­skoj i Rumuniji ili nešto dalje od granice, ili su iz­građena uz postojeća naselja u kojima je uglavnom ži­velo manjinsko nemačko, mađarsko i rumunsko sta­novništvo. U svakom slučaju, podizana su na goloj le­dini. Od tih naselja autor je ovom prilikom ob­rad­io 20 iz Bačke, Banata i Srema. To su naselja: Ba­nat­sko Karađorđevo, Sirig, Hajdučica, Rastina, Voj­vo­da Stepa, Vladimirovac, Lužac, Crno Brdo, Alek­sa Šantić, Lipovača, Aleksandrovo, Banatsko Vi­šnji­ćevo, Banatski Dušanovac, Vojvoda Bojović, Ko­vin, Seleuš, Podlokanj, Tankosićevo, Pavliš i Rusko Selo.

Idući tragom Nikole Gaćeše, tematski, sadr­žajno i metodološki proširujući i bogateći nje­go­va istraživanja, Milan Micić je stasao u jednog od naših najboljih, ako ne i u najboljeg, poznavaoca procesa agrarne reforme i kolonizacije u periodu između dva svetska rata. Njegova knjiga „Kolonistička naselja (1920–1941) – Banat, Bačka, Srem“ obradovaće, ne samo istoričare, nego i pripadnike svih naučnih disciplina koji se na neki način bave naseljima, pre svega etnologe, geografe, arhitekte i sociologe. Kao što će, imajući u vidu prepoznavanje raznih vidova kolektivnih identiteta, u teorijskom i metodolo­škom pogledu, osim istoričara, obradovati i pripa­dnike drugih naučnih disciplina, pre svih socijal­ne ili kulturne antropologe. Ona će dobro doći svim brojnim potomcima učesnika naseljavanja i stvara­nja novih kolonija u Bačkoj, Banatu i Sremu u periodu između dva svetska rata, koji budu hteli da saznaju nešto više o svom poreklu i identitetu, najposle i mnogim ljubiteljima pouzdanog istorijskog štiva, kao i ljubiteljima dobre knjige uopšte.

– Prof. dr Branko Ćupurdija

Upravo su agrarna re­forma, želja da se utvrde granični pojasevi i dug pre­ma dobrovoljcima doveli do prvog jugoslovenskog kolonističkog talasa u kojem je nastao niz potpuno novih naselja. Taj složeni proces je u središtu pažnje nove knjige dr Milana Micića, koji se velikim brojem radova pokazao kao izuzetan poznavalac dobrovo­lja­čkog pitanja, kao i kolonizacionih kretanja i razvi­tka novih naselja na tlu današnje Vojvodine. Milan Micić piše o nastanku novih naselja u Banatu, Bačkoj i Sremu, daje prikaz regionalnog porijekla njego­vih naseljenika, opisuje uslove u kojima su živjeli i iz kojih su gradili uređena naselja kakva danas posto­je. Potanko oslikava probleme sa kojima su se suočava­li – nedostatak pitke, a višak svake druge vode, bole­sti koje su kosile primarno djecu kolonista, ali i novi način života, na koji su se u ravnici, daleko od zavičaja, navikavali ljudi iz dinarskih krajeva nove, jugoslovenske kraljevine.

Zbog složenosti teme i sveobuhvatnosti is­traživačkog pristupa, ovaj rukopis Milana Micića nije samo istorija Banata, Srema i Bačke, već i mno­go više od toga – on predstavlja sastavni dio po­vijesti Like, Bosne, Hercegovine, Boke Kotorske i svih drugih oblasti odakle su dolazili kolonisti. Nji­hov dolazak u ravničarske krajeve nije promijenio sa­mo istoriju krajeva koji čine današnju Autonomnu Po­krajinu Vojvodinu, već i svih onih krajeva koji su ostali bez svojih mještana. Njihov odlazak iz Dalmacije, Like, sa Korduna i Banije, iz Bosne i Hercegovine bio je, pokazalo je to vrijeme, prvi talas odlaska Srba iz tih krajeva.

– Dr Milan Gulić