Istorijski Isus, Pre Hrista

Guste magle i oblaci različitih interpretativnih nasleđa, nagomilani stolećima i epohama, dele savremene čitaoce od autentičnih izveštaja o istorijskom Isusu. Da bismo danas, u svetlu novih saznanja, novootkrivenih dokumenata, arheoloških nalaza i savremenih naučnih metoda, adekvatno pristupili galilejskom Učitelju, potrebno je da se ti oblaci razgrnu u više slojeva. U zagrade treba staviti, ili čak potpuno odbaciti, bilo kakve teološke interese, tumačenja i filtriranja izvorne tekstualne građe i usredsrediti se na same tekstove i artefakte u okvirima religijske, društvene, ali i političke istorije Isusovog vremena.

U knjizi Istorijski Isus, pre Hrista, autor Milan Vukomanović, profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, razmatra razmeđa judaizma i hrišćanstva u prvom veku, kao i društvenu istoriju Isusovog pokreta. U svom istraživačkom postupku ne oslanja se samo na jevanđelja, već i na saznanja iz oblasti arheologije, sociologije, istorijske demografije i drugih naučnih disciplina. Ova knjiga je važan za doprinos za kritičko i racionalno sagledavanje perioda ranog hrišćanstva.

Sam Isus, pomalo paradoksalno, nije bio nikakav hrišćanin. On nije planirao da osnuje nikakvu novu religiju, već da podstakne jedan mesijanski, religijskopolitički pokret u Galileji i Judeji. Hrišćani nisu bili ni Isusovi apostoli, kao ni njegov rođeni brat Jakov, koji ga nasleđuje u Jerusalimu nakon njegovog dramatičnog raspeća. Ali taj deo autentične povesti Isusovog pokreta, a naročito Ješuin brat, bivaju neopravdano skrajnuti, potisnuti i gotovo prećutani u docnijim, crkvenim izvorima i to potiskivanje je bilo prisutno od samih početaka razvoja hrišćanstva. Još su apostol Pavle i njegovi učenici polemisali s najranijim pristalicama Isusovog učenja. Kao pobornici kulta vaskrslog, postistorijskog Spasitelja, oni su svojim mitološkim interpretacijama u duhu gnosticizma i misterijskih religija starog Rima neposredno doprineli formiranju hrišćanstva kao svojevrsnog polemičkog odgovora i teološkog otklona u odnosu na eshatološki judaizam Isusa, Jakova i njihovih prvih sledbenika. A sam istorijski Isus bio je mnogo zanimljivija, autentičnija, originalnija ličnost od postistorijskog Hrista.