Biotehnologija u hortikulturi – drveće I

Knjiga pod naslovom ‘’BIOTEHNOLOGIJA U HORTIKULTURI Drveće I – prof. dr Ljiljane Radojević sadrži četiri celine u kojima je detaljno opisana primena različitih metoda i tehnika za kulturu in vitro drveća. To je nova biotehnologija za mikropropagaciju značajnih drvenastih vrsta za voćarstvo, šumarstvo i parkovsku hortikulturu u odnosu na klasičnu propagaciju drveća u staklenicima i plantažama.

U Predgovoru i Uvodu: Autor opisuje razvoj drvenastih vrsta kroz geološka doba, istorijske zapise o drvetu, lekovitost drveća, ekološki značaj šuma i strategiju šumarstva u Srbiji. Opisana je funkcionalna shema Laboratorije za kulturu tkiva in vitro u IBISS-u. Autor piše o uspešnoj saradnji sa stručnjacima iz referentniih Laboratorija za kulturu tkiva in vitro Poljoprivrednih i Bioloških fakulteta Francuske, Španije, Belgije, Čilea i Cejlona.

I. Poglavlje: U ovom poglavlju je opisano više metoda za propagaciju drvenastih vrsta u kulturi in vitro kao što su: mikropropagacija, organogeneza, somatska embriogeneza i androgeneza. Opisane su i primene različitih tehnika, tzv. kultura meristema u cilju dobijanja ‘’bez-virusnih’’ sadnica voćaka. Zatim, se govori i o primeni tehnika kriokonzervacije-zamrzavanje mikroizdanaka iz superiornih klonova, somatskih embriona iz kulture in vitro u tečnom azotu na -1960 C u cilju očuvanja sadnog materijala za podizanje klonskih plantaža. U istom poglavlju, opisana je i primena somatske embriogeneze u proizvodnji sintetičkih semena šumskog drveća. Takođe, su opisani sekundarni metaboliti (SM) kod šumskog drveća, proizvodnja SM-a u kulturi tkiva in vitro i njihova biološka funkcija sa primenom u medecini. Na kraju, se izlaže genetička transformacija šumskog drveća i unošenje određenih gena u cilju poboljšanja hortikulturnih drvenastih vrsta.

Poglavlje II i III: se odnosi na indukciju somatske embriogeneze i formiranju velikog broja regeneranata-biljčica leske i paulovnie koje su dve izuzetno važne i korisne vrste. Leska je značajna zbog plodova koji pretstavljaju visoko bezbedonosnu hranu za ljude. Paulovnia je brzo rastuća vrsta (3m/god) koja se još i popularno naziva ‘’fabrikom kiseonika (O2) jer za deset godina proizvede tonu O2-a. Koristi se za podizanje klonskih plantaža u zagađenom području i za izgradnju poljo–zaštitih pojaseva zbog erozije zemljišta. Drvo paulovnie se koristi u avio i brodskoj industriji jer je otporno na vlagu. Plodovi i listovi paulovnie se primenjuju u medecini, za proizvodnju sekundarnih metabolita i za ishranu životinja.

Drveće I sadrži 260 stranica teksta štampane na finom kunsdruk papiru, 56 tabli sa fotografijama u koloru, 8 tabela, 3 sheme, nekoliko crteža i ogovarajuću literaturu za svako poglavlje.

Knjiga će biti od koristi inžinjerima I studentima Biološkog, Šumarskog i Poljoprivrednog fakulteta, kao i odgajivačima sadnica leske i paulovnie koji se bave plantažiranjem ovih vrsta.

OBRAZLOŽENJE ZA PRIMENU KULTURE TKIVA IN VITRO
Nasuprot mnogim hortikulturnim drvenastim vrstama, kod šumskog drveća glavna prepreka njihovom oplemenjivanju je dug period razvića. Određene karakteristike i osobine, šumsko drveće pokazuje tek u određenom stadijumu zrelosti. Osim toga, poznavanje genetičkog porekla šumskog drveća je veoma ograničeno. Primena biotehnologije za prevazilaženje pomenutih ograničenja čime bi se olakšalo i ubrzalao oplemenjivanje šumskog drveća može se ostvariti na nekoliko nivoa:

Klonsko razmnožavanje superiornih genotipova uz pomoć različitih tehnika kulture in vitro;
Somatska hibridizacija pomoću protoplasta, hapoloidizacije i eksploatacije semi-klonova;
Indukcija mutacija. Molekularno oplemenjivanje kojim se nadopunjuje klasično oplemenjivanje;
Direktno uvođenje određenih karakteristika putem genetičkog inženjeringa